نهنگ های اتمی کرملین، زیردریایی کلاس بوری

«بوری» نام دو کلاس از زیردریایی های اتمی فوق پیشرفته ساخت روسیه تحت عنوان بوری-۱ و ۲ است. بوری-۱، نسل چهارم و آخرین نسل زیردریایی های مسلح به موشک بالستیک قاره پیماست که شامل ۳ فروند بوده و اکنون عملیاتی است. بوری-۲ نیز سوپر زیردریایی آینده روسیه شامل ۵ فروند است که تا سال ۲۰۲۰ عملیاتی و جایگزین ناوگان قدیمی دلتا و تایفون خواهد شد.

پیدایش

طراحی بوری در اواسط دهه ۱۹۸۰ آغاز شد و ساخت نخستین فروند با نام یوری دالگاروکی در ۱۹۹۶ کلید خورد. به موازات آن، توسعه موشک بالستیک زیردریایی پرتاب جدیدی هم با نام R-39M آغاز شد که نسخه ارتقا یافته R-39 مورد استفاده زیردریایی مشهور تایفون بود.

اما به دلیل ناکامی در آزمایش ها، R-39M لغو شد و موشک جدیدی به نام R-30/Bulava توسعه یافت که منجر به تغییر طراحی زیردریایی برای تطبیق با موشک جدید شد.

بوری ابتدا برای حمل ۱۲ موشک R-39M طراحی شد. ولی پس از جایگزینی موشک سبکتر Bulava، امکان حمل ۱۶ فروند میسر گردید.

مشکلات مالی و فنی باعث تأخیر پروژه شد تا سرانجام در آوریل ۲۰۰۷ تولید نخستین فروند به پایان رسید و سال ۲۰۰۸ به آب انداخته شد. در نوامبر همان سال راکتور اتمی فعال شد و زیردریایی از سال ۲۰۰۹ آزمایشهای خود را آغاز کرد.

در سپتامبر ۲۰۱۰ نیز آزمایشها به پایان رسید و کمی بعد در فرماندهی ناوگان اقیانوس آرام عملیاتی شد.

اما مسلح نبودن به موشک Bulava که اصلی ترین سلاح بوری بود، باعث شد که به معنی واقعی کلمه، عملیاتی محسوب نشود و جشنی هم برای این الحاق تاریخی برگزار نشد!

در دسامبر ۲۰۱۰ دومین فروند با نام الکساندر نفسکی به آب انداخته شد و بوری اول برای نخستین بار اژدر شلیک کرد. در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۱ نیز اولین پرتاب Bulava را انجام داد که توسط روسها موفقیت آمیز خوانده شد.

اولین فروند که یوری دالگاروکی نام داشت سرانجام در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۳ و طی جشنی با حضور وزیر دفاع به نیروی دریایی ملحق شد. الکساندر نفسکی هم در دسامبر همان سال و سومین فروند به نام ولادیمیر مونوماخ در ۲۰۱۴ عملیاتی شد.

قابلیت ها

بوری هسته قدرت بازدارندگی نیروی دریایی روسیه و نخستین زیردریایی مسلح به موشکهای استراتژیک است که پس از فروپاشی شوروی ساخته شد. لذا نقطه عطف مهمی در توسعه نیروی دریایی این کشور است.

پیشرفتهای آن شامل بدنه هیدرودینامیک جمع و جور و یکپارچه ای است که به طور مؤثر، اغتشاشات صوتی را در پهنای باند وسیعی کاهش داده و نسبت به تمام اسلافش کم صداترین است.

همچنین نخستین زیردریایی اتمی روسیه با نیروی محرکه پمپ جت محسوب میشود.

طول آن ۱۷۰ و قطرش ۵/۱۳ متر بوده و حداکثر سرعت غوطه وری اش ۴۶ کیلومتر بر ساعت است. همچنین یک محفظه نجات شناور برای جای دادن به تمام خدمه دارد. وزن آن روی آب ۱۴ هزار و ۷۲۰ تُن و زیر آب ۲۴ هزار تُن است!

پیشرانه یک دستگاه راکتور اتمی ОК-۶۵۰В با نیروی ۱۹۰ مگاوات (تقریباً ۲ برابر یک نیروگاه برقی معمولی) است که نسخه ارتقا یافته راکتور زیردریایی تایفون است. این راکتور ۲۵ تا ۴۵ درصد اورانیوم خود را مصرف کرده و دارای آخرین نسل خنک کننده های اضطراری و تشخیص سریع نشت مواد رادیو اکتیو است.

سرعت روی آب ۲۸ کیلومتر بر ساعت و زیر آب ۵۶ کیلومتر بر ساعت است و هیچ محدودیتی در دریانوردی ندارد.

بوری هم مثل سایر زیردریایی های بزرگ، اکسیژن مورد نیاز خدمه را از تصویه آب دریا و شکستن مولکول ها به اکسیژن و هیدروژن به دست می آورد و قادرست ماه ها زیر آب بماند.

تنها محدودیتش مواد غذایی خدمه است که در این مورد نیز برای بیش از یک سال ذخیزه دارد!

همچنین قادرست تا ۴۵۰ متر در عمق آب فرو رود که بسیار قابل توجه است. در مقایسه، بهترین زیردریایی غیر اتمی جهان که دولفین های نیروی دریایی اسرائیل هستند، می توانند حداکثر ۳۰۰ متر در آب فرو روند یا زیردریایی های هسته ای کلاس اوهایوی آمریکا که دارای حداکثر عمق قابل دستیابی ۲۴۰ متر هستند.

بوری برای حملات استراتژیک اتمی با موشکهای بالستیک ساخته شده که از پشت زیردریایی و به صورت عمودی شلیک میشوند.

بوری کوچکتر از تایفون است، نصف آن وزن دارد و تعداد خدمه اش ۱۰۷ نفر در مقابل ۱۶۰ نفر است. اما می تواند ۱۶ موشک بالستیک را در مقابل ۲۰ موشک تایفون حمل کند.

کوچک سازی آن با هدف کاهش هزینه های تولید و نگهداری صورت گرفته است.

در دماغه نیز ۶ تیوب کالیبر ۵۳۳ میلیمتری وجود دارد. این تیوبها برای شلیک اژدر و موشک کروز ضد کشتی SS-N-15 با بُرد ۴۵ کیلومتر و کلاهک اتمی به قدرت ۲۰ هزار تُن TNT است.

موشک پُر دردسر بولاوا

روسیه موشکR-30/Bulava را به عنوان سلاح سازمانی ناوگان بوری ساخت اما توسعه آن به مشکلاتی برخورد که تاکنون نیز ادمه دارند.

بولاوا دارای قابلیت حمل ۶ کلاهک هیدروژنی میرف با بُرد ۹ هزار و ۵۰۰ کیلومتر، هر کدام به قدرت ۱۵۰ هزار تُن TNT است و در صورت حمل ۱۰ کلاهک، ۴ هزار کیلومتر بُرد دارد.

همچنین دارای سیستم هدایت اینرسی با تصحیح رهیاب ماهواره ای گلوناس است و برای غلبه بر سیستمهای دفاع موشکی طراحی شده است.

اما توسعه آن با شکستهای متعدد در پرتابهای آزمایشی همراه بوده و از ۲۷ پرتاب، ۱۲ مورد را شکست خورده که عملکرد ضعیف و مایوس کننده Bulava را نشان میدهد.

این موشک پس از ۶ پرتاب آزمایشی موفق پی در پی عملیاتی شد ولی در نخستین آزمایش پس از عملیاتی شدن شکست خورد! توسعه آن اکنون نیز ادامه دارد ولی موشک معیوب و غیر قابل اعتمادی است.

لذا اخیراً پیشنهاد شده که بوری از نسخه ارتقا یافته موشک R-29/Sineva مورد استفاده زیردریایی کلاس دلتا استفاده کند.

این موشک به دلیل عملیاتی نبودن Bulava توسعه یافت و از سال ۲۰۰۴ وارد خدمت شد تا زیردریاییهای بوری موقتاً از آن استفاده کنند. بُردش ۱۱ هزار کیلومتر است و میتواند تا ۱۲ کلاهک را حمل کند. هر چند به اندازه Bulava پیشرفته نیست.

استقرار

در حال حاضر ۳ فروند بوری-۱ به صورت عملیاتی وجود دارد و پنج فروند بوری-۲ نیز در حال ساخت است که احتمالا تا سال ۲۰۲۰ وارد خدمت خواهند شد.

قرارداد پنج زیردریایی به دلیل اختلاف قیمت بین وزارت دفاع و شرکت کشتی سازی چند بار به تعویق افتاد ولی سرانجام در سال ۲۰۱۲ امضا شد و هم اکنون در حال ساخت هستند.

کلاس بوری-۲ تغییرات ساختاری عمده و ارتقای گسترده نسبت به سلفش دارد. هر فروند بوری-۱ دارای ۱۶ موشک، هر کدام با ۱۰ کلاهک بود.

ولی هر فروند بوری-۲ مسلح به ۲۰ موشک خواهد شد بدین معنی که هر زیردریایی ۲۰۰ کلاهک معادل کل زرادخانه اتمی بریتانیا دارد!

بوری-۲ نیز نصف تایفون وزن خواهد داشت ولی میتواند معادل آن موشک بالستیک حمل کند!

در نهایت کرملین ۸ غول اتمی جدید خواهد داشت که در کنار پلتفرم های زمینی و هوایی، سه گانه قدرت استراتژیک اتمی روسیه تا سال ۲۰۴۰ خواهند بود.

انتظار میرود که ۴ فروند در ناوگان دریای شمال و ۴ فروند در اقیانوس آرام مستقر شوند. همچنین نیروی دریایی روسیه را قادر میکنند تا گشتهای استراتژیک اقیانوسی در عرضهای جغرافیایی جنوبی را که از ۲۰ سال پیش متوقف شده، از سر بگیرد.

امین کرمی زنجانی