[ad_1]

نگاهی به نیروی هوایی کشور عربستان سعودی

نیروی هوایی عربستان در سال ۱۹۲۰ با فروپاشی حکومت عثمانی و تشکیل کشوری با نام عربستان تاسیس شد ولی نیرویی که توان رزمی داشته باشد عملا از اوایل دهه ۱۹۶۰ تشکیل شد . نیروی هوایی عربستان توسط افسران انگلیسی مانند اکثر کشورهای عربی بازمانده از عثمانی تشکیل شد .

اگر از تاریخچه نیروی هوایی عربستان بگذریم و به تجهیزات آن بپردازیم باید به این مسئله اشاره کرد که نیروی هوایی عربستان با دریافت جت های آموزشی چون تی ۳۳ و جنگنده انگلیسی لایتنیگ وارد دنیای جت شد . تا اوایل دهه ۱۹۸۰ خلبانان این نیرو از کشورهای مختلف حتی غربی بودند ولی سیاست جدید باعث شد تا عربستان به دنبال خلبانان بومی برود به شکلی که در اواخر دهه ۱۹۸۰ این کشور دارای خلبانان عربستانی و یا از دیگر ملل عرب و تعداد انگشت شماری پاکستانی بود.

این خلبانان آن چنان سطح آموزش و مهارت قابل قبولی دارند که چندین بار در تمرینات هوایی مشترک برخی کشورهای ناتو در آمریکا با نام پرچم قرمز شرکت داشته اند. این مسئله در مورد خدمه فنی نیز صدق می کرد و دست کم عربستان در زمینه تعمیر و نگهداری میدانی جنگنده های خود تا میانه دهه ۱۹۹۰ به استقلال کافی رسید اگر چه در زمینه تعمیرات سنگین همچنان وابسته به مستشاران خارجی است که در داخل عربستان دست به تعمیر و نگهداری سنگین جنگنده های عربستانی می زنند. نیروی هوایی عربستان امروزه با استعداد ۲۰۰۰۰ نیرو در ۱۰ پایگاه گرد آمده اند که البته ۷ تای آن ها به صورت عملیاتی هستند.

جنگنده های نیروی هوایی عربستان سعودی

اف ۱۵ سی و دی (D و C)

امروزه نسخه ی شکاری اف ۱۵ ایگل بعد از خارج شدن اف ۵ های عربستانی از خدمت قدیمی ترین جنگنده های این کشور محسوب می شوند.

عربستان در سال ۱۹۷۸ برای جایگزینی جنگنده های انگلیسی لایتنینگ ، ۶۲ فروند اف ۱۵ ایگل که شامل ۴۷ فروند نسخه ی تک سرنشینه اف ۱۵ دی میشد را سفارش داد که بین سال ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۳ تحویل گرفت . این اولین جنگنده پیشرفته عربستان بود که خود تحول بزرگی نیز در نیروی هوایی عربستان ایجاد کرد و باعث شد تا عربستان به دنبال خلبان و پرسنل فنی داخلی برود . عربستان در کنار سفارش این جنگنده ، هزار تیر موشک اسپارو نسخه اف و ۶۶۰ تیر موشک سایدواندر نسخه ی جی را دریافت کرد . در سال ۱۹۸۱ نیز این کشور ۱۱۷۸ تیره موشک سایدواندر نسخه پی را سفارش داد.

عربستان طی جنگ ایران و عراق دست کم یک بار طی یک درگیری با دو فانتوم ایرانی بر فراز خلیج فارس از اف ۱۵ ایگل های خود استفاده کرد که باعث سرنگونی یک و یا دو فانتوم ایرانی شد.

در سال ۱۹۹۰ عربستان سعودی ۲۰ فروند اف ۱۵ سی و ۴ فروند اف ۱۵ دی دیگر نیز از آمریکا تحویل گرفت و یک سال بعد ۱۲ فروند اف ۱۵ دیگر به جمع جنگنده های خود اضافه کرد تا مجموع اف ۱۵ سی به ۷۶ فروند و اف ۱۵ دی به ۲۲ فروند برسد . عربستان در ادامه تعداد بیشتری سایدواندر سفارش داد. عربستان در سال ۲۰۰۰ میلادی اولین سری از موشک های آمرام خود به میزان ۵۰۰ تیر را دریافت کرد ولی تا آخر دهه گذشته میلادی اف ۱۵ سی و دی با موشک آمرام دیده نشدند تا این که سرانجام در سال ۲۰۱۰ اعلام شد که اف ۱۵ ایگل عربستانی نیز مجهز به آمرام شده است اگرچه همچنان سلاح اصلی همان موشک اسپارو باقی مانده است .

هم اکنون نیروی هوای عربستان دارای ۷۰ فروند اف ۱۵ سی و ۱۶ فروند اف ۱۵ دی است .

با شروع تجاوز ائتلاف نظامی با فرماندهی عربستان به یمن از نسخه شکاری اف ۱۵ ایگل برای حفظ کنترل منطقه پرواز ممنوع بر فراز یمن استفاده شد .

تورنادو (Tornado)

عربستان در دهه ۱۹۸۰ بعد از این که توانست با اف ۱۵ ایگل یک شکاری مناسب پیدا کند به دنبال خرید یک جنگنده تهاجمی پیشرفته رفت . این کشور بدین منظور به سراغ متحد قدیمی یعنی انگلستان رفت و ۴۸ فروند تورنادو GR1 نسخه تهاجمی تورنادو را در کنار ۲۴ فروند تورنادو اف ۳ نسخه شکاری تورنادو در سال ۱۹۸۶ سفارش داد که تا سال ۱۹۹۱ همگی تحویل گرفته شدند. از بین ۴۸ فروند نسخه تهاجمی ۶ فروند دارای تجهیزات شناسایی نیز بودند .

در نهایت عربستان تورنادو را به دست آورد که یک جنگنده تهاجمی با توان حملات دقیق با سلاح های هدایت شونده بود و برای اولین بار به عربستان توان پرتاب موشک ضد کشتی و ضد رادار را نیز می داد .

عربستان ۲۴ فروند نسخه ی شکاری نیز خرید ولی احتمالا این ۲۴ فروند تنها یک خرید سیاسی به درخواست انگلستان بود تا نیاز به آن .

در کنار این خرید عربستان در همان سال ۱۹۸۶ برای مسلح کردن ناوگان تورنادو ۱۰۶ موشک سی ایگل و ۵۶۰ تیر موشک هوا به هوای اسکای فلش برای تجهیز تورنادو اف ۳ خریداری کرد. در ادامه در سال ۱۹۹۱ این نیرو ۲۵۰ موشک ضد رادار آلارم را نیز دریافت کرد و در ادامه در سال ۱۹۹۳ یک بار دیگر عربستان ۴۸ فروند دیگر تورنادو GR1از انگلستان دریافت کرد تا مجموع تورنادو های دریافتی توسط عربستان به ۱۲۰ فروند برسد.  با تحویل آخرین تورنادو GR1 در سال ۱۹۹۸ به عربستان خط تولید تورنادو نیز بسته شد.

تورنادو های عربستانی در عملیات سال ۱۹۹۱ بر ضد عراق حضور داشتند البته در آن زمان سلاح هدایت شونده حمل نمی کردند و بمب باران با سقوط بمب های آزاد بود و در واقع حدود ۹ سال بعد در سال ۲۰۰۰ میلادی عربستان ۱۰۰ بمب Paveway را از انگلستان سفارش داد که با سفارش بیشتری از آمریکا تکمیل شد . تورنادوهای GR1 عربستان در سال ۲۰۰۶ طی یک قرارداد ۲٫۵ میلیارد دلاری ارتقا یافتند که این ارتقا مشابه ارتقا ناوگان GR4 ارتش انگلستان بود . عربستان در سال ۲۰۰۹ دست به سفارش موشک storm shadow زد و بعد از آن برای افزایش توان تهاجمی تورنادو ۱۰۰۰ تیره موشک بریمستون نیز خریداری کرد . storm shadow موشکی است نقطه زن با برد ۵۰۰ کیلومتر که توسط انگلستان و با مشارکت ایتالیا و فرانسه ساخته شده است .

عربستان در سال ۲۰۱۱ تمامی تورنادوهای شکاری اف ۳ خود را در حالی که ۲۵ سال سن داشتند از خدمت خارج کرد و امروزه همچنان ۸۳ تا ۸۵ فروند تورنادو تهاجمی در خدمت دارد که احتمالا تا سال ۲۰۲۰ در خدمت باقی خواهند ماند .

اف ۱۵ (Strike Eagle)

عربستان در سال ۱۹۹۰ به دنبال نسخه ای از اف ۱۵ به نام f-15 f رفت . اف ۱۵ اف نسخه تک سرنشینه تهاجمی بود ولی برنامه به دلیل مخالفت کنگره آمریکا لغو شد . در سال ۱۹۹۳ در نهایت عربستان رضایت کنگره آمریکا را جلب کرد و ۷۲ فروند اف ۱۵ اس استریک ایگل نسخه ی تهاجمی اف ۱۵ را به دست آورد . اف ۱۵ اس عربستانی تفاوت زیادی با اف ۱۵ ایی آمریکایی ندارد تنها تفاوتش در رادار ای پی جی ۷۰ نصب شده بر روی این جنگنده است که توان نقشه برداری راداری را نداشت .

همراه این سفارش عربستان ۹۰۰ موشک ماوریک نسخه هدایت لیزری و اپتیک حرارتی سفارش داد اگر چه عربستان تا آن زمان بیش از ۲۰۰۰ ماوریک نیز داشت.

با آغاز تجاوز عربستان سعودی به یمن بیشترین عملیات پروازی (کشتار مردم بیگناه) را این جنگنده بر عهده دارد.

عربستان هم اکنون ۷۰ فروند اف ۱۵ اس در اختیار دارد .

تایفون (Eurofighter Typhoon)

عربستان سعودی در سال ۲۰۰۶ میلادی خواهان دریافت ۷۲ فروند یورو تایفون شد. قرار شد ۲۷ فروند اولیه در انگلستان و ۴۸ فروند در عربستان تولید شود ولی درسال ۲۰۱۱ به دلایلی قرار شد تمامی ۷۲ فروند در انگلستان تولید شود . جالب اینکه در آن زمان انگلستان حتی شروع به آموزش عربستانی برای تولید هم کرده بود .

۲۴ فروند تایفون ترنج ۲  در سال ۲۰۱۱ تحویل عربستان شد که شامل ۱۸ فروند تک سرنشینه و ۶ فروند دو نسرنشینه بود . عربستان بر سر تحویل ۴۸ فروند دیگر دچار مشکل شد زیرا قیمت نسخه های بعدی بالاتر رفت و در نهایت تا سال ۲۰۱۳ ۳۲ فروند تایفون تحویل گرفت و علیرغم توافق بر سر تحویل مابقی هنوز خبری از تحویل تعداد بیش تری در دست نیست . تایفون های عربستانی مسلح به بمب هدایت لیزری ماهواره ای Payeway IV، اشتروم شادو ، موشک هوا به هوای آمرام می باشد ولی در آینده موشک بریمستون و میتئور هم با آن هماهنگ می شود .

اف ۱۵ اس ای (SA)

عربستان از خانواده ایگل از جمله استریک ایگل بسیار رضایت داشت . استریک ایگل نه تنها برد زیادی داشت بلکه در هر نقشی می شد از آن بهره برد . در مرحله اول عربستان می خواست ۶۰ فروند تایفون دیگر بخرد ولی در نهایت برای جایگزین ناوگان اف های خود و تقویت ناوگان اف ۱۵ اس خود دست به سفارش ۲۹ میلیارد دلاری شامل ۸۴ فروند F-15SA زد که این قرارداد شامل ارتقاء ۷۰ فروند اف ۱۵ اس به این مدل نیز شد .

بزرگترین تفاوت این نسخه رادار ارائه فازی فعال ای پی جی ۶۳ وی ۳ است . این رادار دارای بیشترین برد ۳۰۰ کیلومتر است و توان درگیری همزمان با ۸ هدف در آسمان و زمین را دارد . این رادار می تواند همزمان اهداف زمینی ، دریایی و هوایی را رصد و اسکن هوا و زمین در کمتر از چند صدم ثانیه انجام دهد . همچنین این رادار توان نقشه برداری با کیفیت کمتر از نیم متر را دارا است و توانایی نقشه برداری راداری از برد ۱۵۰ کیلومتری نیز از دیگر قابلیت های این رادار محسوب می شود .

کابین در این مدل ارتقاء چشمگیری داشته و بی شباهت به کابین اف ۳۵ نیست و دارای یک کاونده تصویر ساز فرو سرخ به نام چشم ببر است . این سامانه می تواند یک تانک را از ۳۵ کیلومتری و یک کشتی را از ۸۰ کیلومتری به خلبانان به صورت حرارتی نشان دهد . همچنین این هواپیما دارای سامانه هشدار دهنده تصویر از فاصله چند ده کیلومتری است . این نمونه بسیار شبیه به اف ۱۵ اس جی تحویلی به سنگاپور خواهد بود .

عربستان برای ناوگان اس ای خود ۱۳۶ غلاف نشان گذاری لیزری اسنایپر و ۶۵۰ فروند موشک کروز اسلم را دریافت خواهد کرد . هم اکنون ۲ فروند اف ۱۵ اس ای ساخته شده و در حال گذراندن آزمون های پروازی هستند و قرار است بین سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ تحویل عربستان سعودی شود . 

هواپیماهای ترابری و آواکس

عربستان هم اکنون دارای ۵ فروند E-3 است که در سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۶ تحویل گرفته و دست کم در دهه ۱۹۹۰ یک بار رادار و نرم افزار ها و پنل کاربران رادار ارتقاء یافته است . آواکس های عربستانی اجازه کشف هدف هوایی را از برد بیش از ۴۰۰ کیومتری به نیروی هوایی عربستان می دهد و می تواند تا فاصله ۳۰۰ کیلومتری هر تحرک زمینی را کشف و رصد کند . این سفارش در سال ۱۹۸۱ انجام شد و همان سال عربستان هشت فروند سوخت رسان کی سی ۱۳۵ نیز تحویل گرفت که ۳ فروند آن ها با حفظ سوخت رسانی در سال ۱۹۹۸ تبدیل به آر ای ۳ (RE3) شدند که نسخه ی جاسوس الکترونیک است که وظیفه آن شنود مکالمات رادیویی ، جمع آوری طول موج رادار و سیگنال های راداری است . همچنین این کشور به تازگی سفارش ساخت دو فروند آواکس شامل رادار ساخت اریکسون بر روی هواپیماهای مسافربری توربو پراپ ساب ۲۰۰۰ را به کمپانی ساب  سوئد داده است .

در زمینه ترابری این کشور هم اکنون ۳۰ فروند نسخه ترابری سی ۱۳۰ و ۷ فروند کی سی ۱۳۰ دارد . اولین سفارش سی ۱۳۰ به سال ۱۹۷۱ بر می گردد. این کشور در سال ۱۹۷۴ دست به سفارش چهار فروند کی سی ۱۳۰ سوخت رسان نیز زد در حالی که زودتر از نیروی هوایی ایران توان سوختگیری هوایی به دست اورد و یک سال بعد دو فروند کی سی ۱۳۰ اچ دیگر و ۱۷ فروند سی ۱۳۰ اچ دیگر نیز سفارش داد. در سال ۱۹۸۰ این نیرو ۵ فروند سی ۱۳۰ اچ و دو فروند کی سی ۱۳۰ سفارش داد . در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی این کشور ۱۱ فروند سی ۱۳۰ دیگر نو و دست دوم دریافت کرد و در نهایت در سال ۲۰۱۳ برای جایگزین این ناوگان بزرگ ۲۰ فروند سی ۱۳۰ جی سوپر هرکولس و ۵ فروند نسخه ی سوخت رسان کی سی ۱۳۰ سفارش داد .

همچنین این نیرو چندین بوئینگ ۷۴۷ ، ۷۵۷ ، ۷۳۷ و ام دی ۱۱ را نیز در ناوگان ترابری خود دارد .

تسلیحات

موشک های هوا به هوا

موشک هوا به هوا رادار نیمه فعال اسپارو : عربستان اولین سری اسپارو خود شامل ۱۰۰۰ فروند اسپارو را در سال ۱۹۷۸ با سفارش اف ۱۵ ایگل سفارش داد که همگی از نسخه ی اف بودند و در ادامه ۱۲۰ فروند دیگر در سال ۱۹۹۰ دریافت کرد . در سال ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ این نیرو ۱۰۷۰ فروند اسپارو نسخه ی ام را دریافت نمود که جایگزین اسپارو نسخه ی اف شد و همچنان بر روی اف ۱۵ سی و دی ایگل سوار می شوند اگر چه موشک آمرام در خدمت مقدم است .

این نیرو زمانی ۵۶۰ فروند موشک اسکای فلش نیز از عربستان برای تورنادو اف ۳ خود سفارش داد که هم اکنون از خدمت خارج شده است .

موشک هوا به هوای فرو سرخ سایدواندر : عربستان در سال ۱۹۷۵ اولین سری سایدواندر خود برای اف ۵ تایگرهای نیروی هوایی را سفارش داد . اولین سفارش شامل ۴۰۰ فروند سایدواندر نسخه ی جی بود و در سال ۱۹۸۱ برای ناوگان اف ۱۵ خود ۶۶۰ فروند سایدواندر پی دیگر سفارش داد . یک سال بعد ۱۱۷۷ فروند نسخه ال را دریافت کرد و در سال ۱۹۸۷ و ۱۹۸۹ این نیرو ۱۶۶۶ دیگر از نسخه ال و ام را دریافت کرد . در سال ۲۰۰۶ میلادی ۱۵۰ نسخه ام دریافت کرد تا در سال ۲۰۱۰ سفارش ۱۵۰ فروند سایدواندر نسخه ایکس پیشرفته ترین نسخه سایدواندر را به دست آورد و در سال ۲۰۱۴ نیز ۳۰۰ فروند از این مدل را سفارش داد . سایدواندر هم اکنون بر روی اف ۱۵ های عربستانی نصب می شود و زمانی روی تورنادو – اف ۳ نیز نصب می شده است که البته هم اکنون از خدمت خارج شده است.

موشک هوا به هوای آمرام : موشک رادار فعال آمرام نخستین موشک رادار فعال این کشور است که نخستین بار در سال ۲۰۰۳ میلادی ۵۰۰ فروند از آن برای اف ۱۵ اس عربستانی سفارش داده شد و در ادامه ۵۰۰ فروند دیگر نیز خریداری شد .

موشک ایریس -تی (IRIS-T) : موشک هوا به هوای تصویر ساز حرارتی ساخت آلمان که ۱۴۰۰ فروند از آن برای تایفون و تورنادو جی آر ۱ بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ تحویل شده است . این موشک با قابلیت درگیری ۳۶۰ با برد ۳۰ کیلومتر را می توان حتی از روبروی هدف گرما ساز قفل کرد و بسیاری آن را بهترین موشک رزم هوایی جهان می دانند .

تسلیحات تهاجم زمینی :

موشک دانگ فنگ ۳ : تنها موشک بالستیک در خدمت ارتش سعودی موشک سوخت مایع دانگ فنگ ۳ است که دارای برد ۳۰۰۰ کیلومتری و یک کلاهک ۲٫۲ تنی است . تعداد ۵۰ عدد از این موشک در اواخر دهه ۱۹۸۰ از چین خریداری شده است و علیرغم کم دقت بودن قدرت بالایی دارد .

موشک AGM-65  ماوریک : عربستان برای اولین بار در سال ۱۹۷۴ یک سفارش بزرگ ۱۶۷۵ ماوریک از نسخه A را برای نصب و پرتاب از اف ۵ های خود داد .

عربستان در سال ۱۹۸۱ تعداد ۹۱۶ فروند از نوع بی از این موشک را سفارش داد و در سال ۱۹۹۲ همچنین تعداد ۹۰۰ فروند دیگر از نوع جی و دی سفارش داد. در سال های بعد یعنی در سال ۲۰۰۱ تعداد ۱۰۵ عدد دیگر از این موشک سفارش دادند . ماوریک تنها از اف ۱۵ اس و در آینده اس ای پرتاب می شود.

موشک ضد رادار آلارم : این موشک ضد رادار ساخت انگلستان یکی از بهترین موشک های ضد رادار جهان است که این قابلیت را دارد که در آسمان با باز کردن چتری در انتهای خود به صورت افقی با سرعت کم فرود بیاید و انتظار هدف را بکشد وقتی رادار سامانه پدافندی کشف شد موشک چتر خود را رها می کند و به دنبال رادار می رود . عربستان ۲۵۰ فروند از این موشک را در سال ۱۹۹۱ سفارش داد که روی تورنادوهای این کشور نصب شد و جالب این که در سال ۲۰۱۲ از خدمت خارج شده است و جای آن را موشک های کروز دوربرد تر گرفته است.

موشک ضد رادار AGM-88 هارم : هارم در حال حاضر تنها موشک ضد رادار عربستانی ها است. عربستان ۸۰۰ فروند از این موشک را در سال ۲۰۱۱ سفارش داده است که همگی تحویل این کشور شده است.

موشک اشتروم شادو : موشک کروز با برد ۵۰۰ کیلومتر که عربستان اولین سری این موشک را در سال ۲۰۱۱ با میزان ۳۵۰ فروند سفارش داد که روی تایفون و تورنادوهای این کشور نصب می شود و یک سفارش نیز در سال ۲۰۱۴ داده شده که تعداد آن مشخص نیست .

موشک کروز اسلم : نسخه کروز موشک ضد کشتی هارپون برای استفاده بر ضد اهداف زمینی که سعودی ها ۶۵۰ فروند از این موشک را در سال ۲۰۱۳ سفارش داده اند .

موشک بریمستون : موشک پیشرفته ضدزره هوا پرتاب برای پرتاب از تورنادو و تایفون . این کشور ۱۰۰۰ فروند از این موشک را در سال ۲۰۰۸ سفارش داد .

موشک ضد کشتی سی ایگل : این موشک رادار فعال توسط تورنادو پرتاب می شود و ۱۰۲ فروند آن سفارش داده شده است .

پدافند هوایی :

هاوک : نیروی هوایی عربستان اولین سری موشک های هاوک خود را در سال ۱۹۶۵ از نسخه ی A سفارش داد . این سفارش شامل ۱۰ آتش بار هاوک و ۴۰۰ موشک بود . در سال ۱۹۷۴ عربستان ۱۴۵۸ فروند موشک هاوک از نمونه B سفارش داد و در ادامه سه سال بعد ۶ آتش بار دیگر نیز تحویل گرفت و آخرین سری هاوک در سال ۱۹۸۲ تحویل شد که شامل ده آتش بار دیگر نیز بود . اگر چه هاوک همچنان به صورت محدود در خدمت است ولی جای خود را به پاتریوت داده است.

موشک پدافند هوایی ارتفاع پایین میسترال : عربستان در سال ۱۹۸۹ دست به سفارش ۷۰۰ تیره موشک کوتاه برد فروسرخ میسترال زد و تا سال ۲۰۱۱ طی سه سفارش دیگر دست کم ۲۱۰۰ تیره دیگر نیز دریافت کرده است .

استینگر : عربستان طی دو سفارش در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی در مجموع ۶۰۰ فروند موشک استینگر از نوع سی را دریافت کرده است. البته سلاح اصلی کوتاه بدد همچنان همان میسترال است .

پاتریوت : عربستان بین سال های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۴ توانست هشت آتشبار پاتریوت پک ۲ با ۳۸۴ موشک را به دست آورد. در ادامه برای جایگزین سامانه هاوک عربستان ۱۳ آتش بار دیگر با ۱۳۹۰ موشک دیگر از نوع پک ۲ در همان دهه دریافت کرد .

در ادامه سعودی ها برای تقویت دفاع ضد موشک خود ۲۰۲ فروند پاتریوت ۳ نسخه اف را در سال ۲۰۱۴ سفارش داد که البته هنوز دریافت نکرده است . پس از تجاوز وحشیانه عربستان سعودی گزارش هایی مبنی بر ناکارآمدی سیستم موشکی پاتریوت منتشر شده است که طی یک مورد نیروی های یمنی به وسیله ی شلیک موشک های اسکاد به یکی از پایگاه های نظامی سعودی خسارات و تلفات زیادی بر جا گذاشتند ولی این سیستم قادر به انهدام بخش اعظم این موشک ها نبوده است. 

  نگاهی به نیروی هوایی کشور عراق

 نگاهی به نیروی هوایی کشور عمان

 نگاهی به نیروی هوایی کشور بحرین

 نگاهی به نیروی هوایی کشور کویت

 نگاهی به نیروی هوایی کشور قطر

نگاهی به نیروی هوایی کشور ترکیه

[ad_2]